'नेपाली पोसाक' मा नयाँ व्यवस्था

सरकारले लवेदा, सुरुवाल, कोट र चोलो-सारीलाई 'नेपाली पोसाक' को मान्यता दिएको छ। लोकतन्त्र आएपछि पहिलो पटक नेपाली पोसाक तोकिएको हो। लोकतन्त्रअघि पुरुषलाई दौरा, सुरुवाल, कोट र टोपी, महिलालाई चौबन्दी चोलो र फरिया 'राष्ट्रिय पोसाक' थियो। नेपाल राजपत्रमा 'राष्ट्रिय पोसाक' नभनी 'नेपाली पोसाक' नाम दिइएको छ।
'नेपाली पोसाक भन्नाले नेपाली नागरिकले साविकमा लगाउँदै आइरहेको महिलाका निमित्त जुनसुकै शैलीको चोलो, सारी र जुत्तासहितको पोसाक र पुरुषका निमित्त लवेदा, सुरुवाल, कोट र टोपीसहितको पोसाक सम्झनुपर्छ,' राजपत्रमा भनिएको छ।
निजामती कर्मचारी, सेना र प्रहरीलाई औपचारिक समारोहका निम्ति पोसाक तोकिएको गृहसचिव गोविन्द कुसुमले बताए।
'मन्त्रिपरिषद्ले भदौ पहिलो साता गरेको निर्णय हो,' उनले भने। एकीकृत माओवादी, मधेसवादी र जनजातिले नेपाली भाषा र दौरा सुरुवाललाई 'महेन्द्रवादी एउटै भाषा, एकै भेष' को नीति भनी विरोध गरेपछि सरकारले राष्ट्रिय पोसाक तोकेको थिएन।प्रधानमन्त्रीको सपथग्रहणमा माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले सर्ट, प्यान्ट, टाई र कालो टोपी लगाएपछि मन्त्रालयका सचिव, सहसचिवले समेत दौरा-सुरुवाल छाडेका थिए।नेपाली पोसाकमा भादगाउँले कालो टोपीलाई समेटिएको छ। 'ग्रे/कालो कोटसहितको औपचारिक पोसाकमा साविकबमोजिम नै चोलो, सारी/ लवेदा, सुरुवाल (सेतो) र टोपी (भादगाउँले) कालो रंगको हुनेछ,' राजपत्रमा छ। औपचारिक नेपाली पोसाकमा छालाको कालो जुत्ता तोकिएको छ।
संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीका अनुसार दौरा-सुरुवाल र चोलो-फरिया छ सय वर्षअघिको मल्लकालभन्दा पुरानो पोसाक हो। 'प्रविधि नभएकाले त्यसबेलाको फोटो त पाइँदैन', जोशीले भने, 'पाटनको बालकुमारी, चाँगुनारायण, पशुपतिनाथ र गुहेश्वरी, तीनधारा पाठशालाको शिव मन्दिरमा रहेका ढुंगाको मूर्तिमा दौरा-सुरुवालै लगाएको देखिन्छ।' मल्लकालीन डिजाइन अहिलेभन्दा फरक रहेको जोशीले बताए।
राजपत्रमा निजामती, नेपाली सेना, नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बलका पदाधिकारीका लागि औपचारिक समारोहमा सहभागी हुन छुट्टाछुट्टै पोसाक तोकिएको छ। राष्ट्रपतिलाई मानपदवी दिने समारोहमा सहभागी हुन निजामती कर्मचारीलाई 'आआफ्नो पद अनुसार ग्रे/कालोकोटको औपचारिक पोसाकमा पट्टासहित मानपद्वी सबै र अलंकार पदकहरू' सहित उपस्थित हुन तोकिएको छ। सेना, प्रहरीका व्यक्तिहरूले 'ट्युनिक, एक्युलेट, ग्याठ बुट, मानपद्वी २, अलंकार र पदक' पहिरिनुपर्नेछ, परेडमा भाग लिनेले भने खड्गसहित सहभागी हुनुपर्नेछ।
राष्ट्रपतिबाट संसद् अधिवेशनलाई संबोधन हुने, प्रधानमन्त्रीलाई मानपदवी प्रदान हुने, विदेशी राष्ट्रका विशिष्ट व्यक्तिलाई मानपद्वी प्रदान हुने, अन्य विभुषण सुशोभन समारोह, प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी दिवश समारोहमा सहभागी हुन निजामति कर्मचारीले 'ग्रे कोट/कालो कोटसहितको औपचारिक पोशाकमा पट्टासहित मानपद्वी र अलंकार पदकहरू' लगाउनुपर्नेछ। सेना, प्रहरीका व्यक्तिहरूले 'ट्युनिक, एक्युलेट, ग्याठ बुट, मानपद्वी २, अलंकार र पदक' पनि पहिरिनुपर्नेछ, परेडमा भाग लिनेले भने खड्गसहित सहभागी हुनुपर्नेछ। राष्ट्रपति सहभागी हुने इन्द्रजात्रा समारोहमा पनि उक्त विभुषण र पोशाक लगाउनुपर्नेछ।संसद्को रात्रीभोज, राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीद्वारा आयोजित रात्रीभोजमा सहभागी हुन निजामती कर्मचारीले कालोकोटसहितको औपचारिक पोशाकमा स्वल्पकारहरू तोकिएको छ। नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरीले कालोकोटसहितको औपचारिक पोशकमा ट्युनिक/सेरोमोनियल एक्युलेट, ग्याठबुट र तारिका लगाउन तोकिएको छ।
लोकतन्त्र, गणतन्त्र, प्रजातन्त्र र सहिद दिवस समारोहमा निजामती कर्मचारीले ग्रे/कालोकोटसहितको औपचारिक पोसाकमा तारिका लगाउनुपर्ने छ। सेना र प्रहरीले उक्त पोशाकमा ट्युनिक, एक्युलेट, रिबन, ग्याठबुट पनि लगाउनुपर्नेछ।