युवा साक्षरता स्कोर - चीन ९३, भारत ६६ र नेपाल ५६.५

UNESCO ले मे महिना २००८ मा विश्व साक्षरताको नया तथ्याक प्रकाशित गरेको छ । किन्हीं फ़्रेडरिक हूबलरले आफ्नो ब्लगमा यी तथ्यांकहरुलाई बिश्व मानचित्र भौगोलिक वर्गीकरणमा राखेर तुलना गरेका छन । उनको विश्लेषण अनुसार जुन १४५ देशको तथ्यांक उपलब्ध छन र तीनमा युवा साक्षरता दरको मीन ८१.२% छ । त्यो विश्लषणमा हेर्दा युवा साक्षरता दर अर्थात १५ वर्ष वा त्यसभन्दा ठुला व्यक्तिहरुको साक्षरता प्रतिशत ९०% भन्दा बढी ७१ देशहरुमा धेरैजसो युरोप, पूर्वी र दक्षिण-पूर्वी एशिया, र दक्षिण अमेरिकामा छ । साथै जुन देशको डाटा उपलब्ध छैन त्यी देशहरुमा पनि ९०% भन्दा बढी साक्षरता हुने अपेक्षा गरिएको छ, किनकी अधिकांश त्यी देशहरु विकसित देश छन । अर्कोतर्फ, पिछडीएका देशहरुमा लगभग सबै या त अफ़्रीकी वा दक्षिण एशियाका देशहरु छन । सबैभन्दा दुई ठुला देश चीन र भारतले अलग-अलग तस्वीर पेश गरेका छन । चीनमा जहाँ ९३.३% जनताहरु पढन लेख्न सक्दछन भने भारतमा केवल ६६% मात्रै ।
साथै यी तथ्यांकहरुलाई भिन्दै कोणबाट हेर्दा, अनौठो तर आश्चर्यजनक परिणाम देखाएको छ । माथिको विश्लेषण भन्दा फरक, भाषिक कोणबाट हेर्दा कस्तो परिणाम दिन सक्छ होला । तल देशको भाषाका आधारमा रहेका माथिल्ला १५ देश र तीनका साक्षरता प्रतिशत, र तिनिहरुको आधिकारिक भाषाहरु देखाईएको छ ।
एस्टोनिया - ९९.८ - एस्टोनियन, वोरो
लातविया - ९९.८ - लातवियन, लातगेलियन
क्यूबा - ९९.८ - स्पैनिश
बेलारूस - ९९.७ - बेलारूसी, रूसी
लिथुआनिया - ९९.७ - लिथुआनियन
स्लोवेनिया - ९९.७ - स्लोवेनियन
उक्रेन - ९९.७. - उक्रेनी
कज़ाख़िस्तान - ९९.६ - कज़ाख़
ताजिकिस्तान - ९९.६ - ताजिक
रूस - ९९.५ - रूसी
आर्मेनिया - ९९.५ - आर्मेनियन
तुर्कमेनिस्तान - ९९.५ - तुर्कमेन
अज़रबैजान - ९९.४ - अज़रबैजानियन
पोलैंड - ९९.३ - पोलिश
किरगिज़स्तान - ९९.३ - किरगिज़

साथै तलका अविकसित २० देशहरुको साक्षरता दर, जसमा नेपाल पनि संलग्न छ ।

भारत - ६६ - अंग्रेज़ी, हिंदी
घाना - ६५ - अंग्रेज़ी र स्थानीय भाषाहरु
गिनी बिसाउ - ६४.६ - पुर्तगाली
हैती - ६२.१ - फ्रांसीसी, हैती क्रिओल
यमन - ५८.९ - अरबी
पापुआ न्यू गिनी - ५७.८ - अंग्रेज़ी वा 2 अन्य
नेपाल - ५६.५ - नेपाली
मारिशियाना - ५५.८ - फ्रांसीसी
मोरक्को - ५५.६ - फ्रांसीसी, अरबी
भूटान - ५५.६ - अंग्रेज़ी, जोंग्खा
लाइबेरिया - ५५.५ - अंग्रेज़ी
पाकिस्तान - ५४.९ - अंग्रेज़ी
बंगलादेश - ५३.५ - बांग्ला
मोज़ाम्बीक़ - ४४.४ - पुर्तगाली
सेनेगल - ४२.६ - फ्रांसीसी
बेनिन - ४०.५ - फ्रांसीसी
सिएरा लियोन - ३८.१ - अंग्रेज़ी
नाइजर - ३०.४ - अंग्रेज़ी
बरकीना फ़ासो - २८.७ - फ्रांसीसी
माली - २३.३ - फ्रांसीसी

तपाईहरुलाई यी तथ्याकंले केहि सन्देस दिएका त छैनन ? तलका अधिकांश अविकसित देशहरु र तिनिहरुको आधिकारिक भाषा या सरकारी भाषा या आम जनताहरुद्वारा बोलिने भाषा भन्दा, फरक (विशेष गरि उपनिवेश देशहरुमा) भाषाको तथ्याकं देखाएको छ, जुन आश्चर्य लाग्दो कुरा हो भनेर भन्न सकिन्छ । जवकि सर्वाधिक साक्षर देशहरुमा शिक्षाको माध्यम र सरकारी भाषा त्यहि छन जुन त्यहाका अधिकांश जनताहरुद्वारा दैनिक प्रचलनमा बोल्ने गर्दछन ।
म यो भन्न सक्दिन की यो मात्रै एऊटा कारण होला या यो भन्दा अरु कुनै ठुला महत्वपूर्ण कारण पनि होला । यति मात्रै भनेर यो समस्याको समाधान गर्न खोज्नु केवल यो समस्यालाई अतिसरलीकरण गर्नु हो भन्ने लाग्दछ । साथै म यो समस्यालाई अति हल्का पाराले एउटा कुर्सीमा बसिगरिएको -विश्लेषण (आर्मचेयर एनैलिसिस) मा विश्वास पनि गर्दिन तर कम से कम माथिको यो सोचमा केहि वजन भने पक्का छ र यो सोचको दिशामा कम से कम अति गम्भीर भएर सोच्ने काम भने अवश्य गर्नुपर्दछ ।